Kitap, Fotoğraf, Kartpostal Ve Efemera Müzayedesi

Samuel Sullivan. Cox, Diversions of a Diplomat in Turkey, Charles L. Webster, New York, 1893 (2. baskı). xix, 685 s, metin içinde 107 ağaç klişe baskı levha (resim, çizim, harita), 24 x 15 cm, bez cildinde. 19. yüzyıl sonunda Osmanlı’nın siyasal panoraması. 1885-1886 yılları arasında ABD’nin İstanbul ortaelçisi olarak görev yapan Samuel S. Cox Ermeni sorunundaki rolü, misyonerlerle ilişkileri, kutsal yerleri ziyareti, Mısır ziyareti, II. Abdülhamid ile olan ilişkileriyle oldukça dikkat çekmiştir. Samuel S. Cox’un görev yaptığı 1880’li yıllarla birlikte ABD Osmanlı İmparatorluğunun içişlerine karışmaya başlamıştır. Amerika’nın değişen siyaset anlayışının yankılarının yer aldığı kitapta, İstanbul, Péra ve Boğaziçi’nde sosyal hayat, yeniçerilerin tarihi, son dört Osmanlı sultanının hayatı, Türkiye’deki dinsel halklar, Anadolu’da Amerikan misyonerliği ve eğitim kurumları, Boğaziçi kayıkları, İslâmi kurallar, harem hayatı ve teşkilatı, kölelik, çocukların eğitimi, mali yapı gibi pek çok konu çok detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Bu arada mizah da elden bırakılmamış, Nasreddin Hoca fıkralarına yer verilmiştir. Kitabın sonunda yazarın Türkiye’nin geleceğine ilişkin kehanetlerine yer verilmektedir.

Ünlü The Beauties of the Bosphorus’ın Londra’da basılan Fransızca edisyonu, [Julia] Pardoe, Les Beautés du Bosphore, orné d’une Suite de vues de Constantinople et de ses Environs, d’Apres les Dessins Originaux de W. H. Bartlett, George Virtue, Londres, 1838. 1 ekstra künye sayfası (İngilizce), 164, [1] s, 79 gravür, 1 gravürlü künye sayfası, 1 harita, (İngilizce baskıda bulunan gravürler kullanılmıştır), 28.5 x 22 cm, deri cildinde. İngilizce’den Fransızca’ya çeviren: L. de Bauclas. Miss Julia Pardoe (1806-1862) tanınmış bir İngiliz yazarıdır. Yazmaya ondört yaşındayken şiirle başlamıştır. Bunun ardından yazdığı romanlar da çok beğenildi. Anılarını ve gezi notlarını yayımladı. Geçirdiği bir hastalık sonucu, güney ülkelerine yolculuklar yapmak zorunda kaldı. İlk gezisini Portekiz’e yapan yazar, bu ülkeyle ilgili gözlemlerini Traits and Traditions of Portugal (London, 1833) adlı kitabında topladı. Julia Pardoe 1835 yılında İstanbul’a geldi. Gerçek amacı Yunanistan, Türkiye ve Mısır’ı görmekti. Ancak, İstanbul’a gelince şehrin büyüsüne kapılarak dokuz ay boyunca İstanbul’da kaldı. Sultan 2. Mahmud döneminde eşsiz doğa güzellikleriyle dolu Boğaziçi’ni, halkın eğlence yerlerini, anıtlarını ve çarşılarını dolaşmış, bayram ve Saray’ın düğün alaylarına katılmış, önemli kişilerin konaklarında bulunmuştur. Ayrıca Bursa ve Uludağ yöresine de gitmiştir. Bütün bu yaşadıklarını büyük yansızlıkla yazıya döken, doğaya ve şiire tutkun Pardoe, gördüklerini en ince ayrıntısıyla adeta resmeder gibi betimlemiştir. Bu kitap sayesinde Osmanlı ile ilgili Batı’da yer eden yanlış ve olumsuz kanılar, haksız önyargıları silinmiştir. Eşsiz gözlem gücü, ince sezgi kabiliyeti ve derin duygu yoğunluğu, ülkemizi ve insanlarını bütün içtenliğiyle sevip sarılmasıyla birleşince müzayedemizde sunduğumuz bu eşsiz kitap ortaya çıkmıştır. Kitabın gravürleri İngiliz gravür ustası William Bartlett (1809-1854) tarafından yapılmıştır. İlk resimleri 1831-1833 yıllarında Londra’da Kraliyet Akademisi’nde sergilendi. Bartlett, 1840’ların ortalarından itibaren Balkanları ve Ortadoğu’yu gezdi. Kitaplara çizdiği resimlerle ün yaptı. Bu alandaki istekler dolayısıyla birçok ülkeyi gezdi. Julia Pardoe’nin kitabını resimlemek için 1835’te İstanbul’a geldi. Hazırladığı gravürler İstanbul’un o yıllardaki görünümünü aksettirmesi bakımından birer belge durumundadır. Çeliğe hakkederek basılmış bu gravürler değişik hakkaklar tarafından işlendiğinden kaliteleri farklıdır. Ayrıca hakkaklar gravürleri zaman zaman orijinallerinden değişik biçimde işlemişlerdir. Julia Pardoe’nin mükemmel metninin Bartlett’in ustalıkla çizdiği resimlerle ile birleşmesi ile ortaya çıkan Les Beautés du Bosphore, gravürlü İstanbul kitapları arasında her zaman müstesna bir yere sahip olmuştur.

İtalyanlara 19. yüzyılda Osmanlıları ve İstanbul’u anlatan en önemli kitap, Antonio Baratta, Costantinopoli Effigiata e Descritta: con una Notizia su le Celebri Sette Chiese dell'Asia Minore ed Altri Siti Osservabili del Levante: Opera Adorna di 100 Eleganti Intagli in Acciaio Disegnati su i Luoghi da Valentissimi Artefici e Nella Quale Sulla Fede di Nozioni Personalmente Attinte in Oriente e di Esatti Recentissimi Ragguagli si Porge un Preciso e Compiuto Quadro della Capitale dell'Impero Ottomano, della Religione, Governo ed Usanze de'suoi Abitanti, e Generalmente delle Innovazioni Politiche cola' di Recente Introdotte, Stabilimento Tipografico di Alessandro Fontana, Torino, 1840. xiv, 818 s, metin dışında pelür kağıtları ile korunmuş 100 gravür, metin içinde vinyetler, 29 x 22 cm, kağıt kapağında. Antonio Baratta (1802-1866) İstanbul’daki İtalyan büyükelçiliğinde görevliydi. Kitapta sırasıyla Osmanlı padişahlarının, Alaeddin Paşa’dan Koca Hüsrev Mehmed Paşa’ya Osmanlı sadrazamlarının, Mal Hatun’dan Sahra Sultan’a padişah eşlerinin hayatları (s 1- 254), Yeniçeri Ocağı’nın tarihçesi ve reformlar (s 255-310), kitabın yazıldığı dönemde padişah olan 2. Mahmud ve askerî alandaki birikim ve deneyimini yeni ordu düzeninde uygulayan ve Rüstem Bey adıyla da şöhret yapan Giovanni Timoteo Calosso (s 311-330) anlatılmaktadır. Bundan sonraki uzun bölümde (s 331-598) tarihi, semtleri ve önemli anıtları ile İstanbul işlenmektedir. Sonraki bölüm Osmanlı devlet yönetimi ile askeri teşkilatına ayrılmıştır (s 599-696). Bu bölüm ilginç bilgilerle doludur. Mesela s 678’deki tabloda rütbelerine göre askeri personelin aldığı maaş miktarı gösterilmektedir. Buna göre Müşir 30 bin kuruş maaş alırken en düşük rütbeli askerin maaşı ancak 24 kuruştur. Sonraki bölümde İslâmiyet ve İslâmiyet şemsiyesi altında örgütlenen tarikatlar anlatılmaktadır (s 697-729). 5. bölümde (s 730-768) yeme-içme âdetleri, eğlence ve oyunlar, günlük yaşam, seyyar satıcılar, giyim-kuşamları ve diğer özellikleri ile Türk kadınları, esans kullanımı, düğün âdetleri, harem ve aile yaşamı, hekimler gibi farklı konular ayrı altbaşlıkların altında anlatılmaktadır. 6. bölümde İstanbul’un gayrımüslim halkı (s 759-786) ve Boğaziçi (s 787-797), son bölümde ise Anadolu ve Trakya’nın önemli tarihsel merkezleri anlatılmaktadır (s 798-810). Kitabın sonuna indeks ve gravür listesi (İngilizce-İtalyanca paralel metin olarak) eklenmiştir. Bu eserin ertesi yıl aynı yayınevi tarafından faklı bir isimle (Bellezze del Bosforo: ossia panorama del maraviglioso canale di Costantinopoli preceduto da un'accurata descrizione dello stretto dei Dardanelli e del Mar di Marmara : opera destinata a far seguito alla Costantinopoli effigiata e descritta, e nella quale, coll'aiuto di ottanta finissimi intagli eseguiti dal vero dai migliori artisti dell'Inghilterra, offresi l'impareggiabile quadro di luoghi unanimamente acclamati siccome capo-lavoro della natura, espongonsi le storiche vicende che li resero celebri dalle epoche più rimote fino a questi giorni presenti, e svolgonsi le curiosità d'ogni genere che rendono singolare l'antico e moderno oriente) yapılmış bir baskısı daha vardır. Eserde birkaç istisna haricinde Robert Walsh’ın Constantinople and the Scenery of the Seven Churches of Asia Minor başlıklı kitabı için Thomas Allom’un resimlediği gravürlerinin aynıları kullanılmıştır. Thomas Allom (1804-1872) 19. yüzyılda gravürlü kitap geleneğininin en önemli ressamlarından biridir. Mimar Francis Goodwin’in yanında çalışmıştır. Institute of British Architects’in kurucu üyeleri arasındadır. Allom’un resimleri birçok seyahatnamede gravür olarak yer almıştır.

Nefis gravürlerin eşliğinde nadir bir seyahatname, Marius Bernard, Turquie d’Europe et d’Asie (de Salonique à Jérusalem), Librairie Renouard, Paris, tarihsiz [c 1920]. 384 s, metin içinde 120 resim, 28.5 x 18.5 cm, sırtı deri, kapakları bez cildinde. 19. yüzyıl sonlarında İstanbul ve İzmir başta olmak üzere Anadolu kıyılarında yapılan bir Türkiye seyahatinin bol resimli ve özenli bir şekilde basılmış olan ilginç seyahatnamesidir. Gemi yolculuğuna Selanik’ten başlayan yazar, Çanakkale üzerinden Karadeniz’e geçerek Karadeniz’i Rusya sahilleri de dahil olmak üzere baştan başa denizden dolaşmak suretiyle İstanbul’a döner. İstanbul’dan sonra Çanakkale, İzmir, Bodrum, Antalya, Mersin, Adana ve İskenderun başta olmak üzere Anadolu’nun bütün batı ve güney sahilini dolaşarak Kudüs’e kadar gider. Seyahatini zaman zaman karadan da sürdüren Bernard, bu eserinin büyük bir kısmında İstanbul ve İzmir’den bahsetmiştir. Kitapta yer alan nefis gravürlerle 20. yüzyılın İstanbul ve Doğu Akdeniz şehirleri bütün yönleriyle gözler önüne serilmektedir.

History of Turkey by Edson Clark The Races of European Turkey, 531 sayfa (Pages) 16x21 cm.Their history condition and prospects in three parts; 1)Byzantine Empire 2) Modern Greeks and albanians 3) Turkish Slavonians, Wallachians and Gypsies

Ermeni meselesi ile ilgili çok önemli bir kaynak, Johannes Lepsius, Armenia and Europe an Indictment, Hodder and Stoughton, London, 1897. xxii, 331 s, 20 x 13 cm, bez cildinde. J. Rendel Harris kitabın editörlüğünü yapmış, tercümelerin yapılmasına gözetmenlik etmiş, ayrıca takdim yazısını kaleme almıştır. Kitabın orijinali Armenien und Europa (Berlin, 1896) başlığı ile Almanca olarak basılmıştır. Dr. Johanhes Lepsius (1858-1926) Alman ilahiyatçı ve politikacısıdır. Ermenilere yönelik yardım kuruluşları arasında ilk sırayı alan, “Alman Doğu Misyonu” ile “Alman Ermeni Cemiyeti”nin yöneticisidir. Ermeni dostu olarak tanınan Lepsius, Alman misyoneri sıfatıyla başta Ermeniler olmak üzere Doğu’daki Hristiyanlara yapılan yardım çalışmalarını yürütmüştür. Ermeniler hakkında yazdığı kitaplar ise Batı’da soykırım iddialarının ispatında önemli kaynaklar arasında yer almaktadır. Lepsius, beş bölümden oluşan kitabının önsözünde 1896 yılının Mayıs ayında Anadolu ve Suriye’yi, ayrıca Ermeni huzursuzluğunun ve birtakım kanlı olayların yaşandığı iki vilayeti baştan başa dolaştığını yazmakta ve Türkiye ile Türkler hakkında oldukça ağır ithamlarda bulunmaktadır. Son derece nadir bir kitaptır.

İngiltere ateşesi Murray’ın az bilinen İstanbul hatıratı, Eustace Clare Grenville Murray - Turkey Being Sketches from Life by the Roving Englishman, George Routledge, London, 1877. xv, 376 s, 19.5 x 12.5 cm, bez cildinde. “the Roving Englishman” takma ismini kullanan İngiliz diplomat ve gazeteci Eustace Clare Grenville Murray (1824-1881) Buckingham II. Dükü’nün oğludur. Diplomasi eğitimi aldıktan sonra önce İngiltere’nin Viyana konsolosluğuna ateşe olarak atanmış ardından önce Hannover’e sonra İstanbul’a atanmıştır. 1852 yılında konsolos olarak Odessa’da görev alan Murray 1868 yılında İngiltere’ye dönerek gazeteciliğe başlamıştır. Kitapta ağırlıklı olarak birbiriyle örülen enteresan anekdotlar, hikayeler gelenekler, görenekler ve yerel âdetlere dair bilgilere yer verilir. Murray İstanbul’da görev yaptığı günlere dair hatıralarını anlattığı kitabın ilk baskısı 1855’de yapılmış, sonradan değişik baskıları yapılmış, bu arada Fransızca’ya çevrilmiştir. Kitapta sokaklarda bildiri dağıtan eylemcileri, konsolosluk günlerini, Türk hamamlarını ve evlerini ustalıkla anlatmıştır. Sık rastlanmayan ve pek bilinmeyen bu hatıratta Murray kendi ismini olduğu kadar kimi olaylarda isimleri geçen rütbeli kişilerin isimlerini anonim olarak bırakmıştır. Yazarın Kırım Savaşı’nı konu olarak alan Pictures from the Battlefields (1856) isimli bir kitabı daha vardır.

Harrison Griswold Dwight, Constantinople Settings and Traits, New York, Harper & Brothers, 1926, xxiv, [2], 581 s, 150 fotoğraf, 24 x 16 cm, şömizli bez cildinde. Çoğu başka hiçbir yerde yayınlanmamış 150 fotoğrafla İstanbul. Harrison Griswold Dwight (1890-1959) İstanbul doğumludur. Robert College’de ve Amherst College’de tahsil gördü. Versailles’de Savaş Konseyi’nde çevirmenlik, Paris Barış Konferansı’nda sekreterlik yaptı. Devlet Bakanlığı’nda protokol görevlisi olarak çalıştı. Eserleri arasında Constantinople, Old and New (1915), Stamboul Nights (1916), Persian Miniatures (1917), the Emperor of Elam and Other Stories (1930) isimli kitaplar bulunmaktadır. Harper’s Monthly, the Atlantic Monthly ve National Geographic’de çeşitli makaleleri yayınlanmıştır. Dwight’ın müzayedemizde sunduğumuz bu kitabının metni ilk baskısı farklı bir adla basılan Constantinople Old and New (1915) ile aynıdır. Dwight doğum uzun yıllar yaşadığı İstanbul’u kitabında oldukça hoş bir dille anlatmıştır. Çarşılarıyla, pazarlarıyla, hamamlarıyla, sokak satıcılarıyla, Pera, Haliç, Köprü, Mısır Çarşısı, Boğaziçi, Müslüman ve Rum adetleri, sokakları süsleyen asmalar, mor salkımlar ve akasyaları ile İstanbul çok canlı bir üslupla okuyucu ile buluşturulmuştur. Bu bölümde İstanbul’un kahve kültürü dünü ve bugünü ile ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Yüzyılın başındaki İstanbul’u bol göresel malzeme ile tüm yönleri ile tanıtan bu kitap müzayedelerde her zaman rağbet gören önemli ve seçkin bir İstanbul kitabıdır. Daha önce farklı bir başlıkla (Constantinople Old and New, New York, 1915) ismiyle basılan eser gözden geçirilerek yeni bir başlıkla tekrar basılmıştır. Çoğu hiçbir yerde basılmamış 150 fotoğrafa yer veren eserin sonuna bir de İstanbul bibliyografyası eklenmiştir. Amerikan anlayışına göre oldukça ilkel olarak tanımladığı İstanbul evlerini ve evlerin numarasız oluşunu sokaklara isim verilmeyişini buna rağmen bir adres sorununun yaşanmamasını şaşkın bir ifadeyle aktaran yazar İstanbul’un özellikle günlük yaşamı üzerine yoğunlaşmıştır. Dwight İstanbul’da ramazanı “Güneşin gökyüzünde olduğu sürece gerçek müminlerin dudakları arasından hiçbir yiyecek veya içecek maddesi geçmez. Bir sigaranın tatlı avuntusuna bile müsade edilmez. Ancak batışını haber veren topun ateşlenmesinden bir beyaz saç telinin siyahından ayırt edilebildiği aydınlığa kadar yiyip içilir” sözleriyle anlatıyor.

Samuel Sullivan. Cox, Arctic Sunbeams: or from Broadway to the Bosphorus by Way of the North Cape, G. P. Putnam’s Sons, New York, 1882. vii, [2], 347 s, metin dışında 12 levha, 19.5 x 14 cm, yazarından ithaf imzalı, bez cildinde. Kuzey kutbunun güneş ışığı veya Broadway’den Boğaziçi’ne… 1885-1886 yılları arasında ABD’nin İstanbul sefiri olarak görev yapan Samuel S. Cox, gerek Türkiye’deki faaliyetleri gerekse de Amerika’nın Türkiye’nin iç işlerine müdahale etme girişimlerindeki rolüyle oldukça tartışılmış bir isimdir. Cox, New York-Kuzey Kutbu-İstanbul güzergahında birçok ülkeyi gezmiş ve gördüklerini en ince ayrıntısına kadar anlatmıştır. Cox kitabında gezdiği yerlerin tarihsel ve kutsal mekanlarını anlatırken insanların yaşayışlarını, kültürel ve dinî geleneklerini de atlamamış ve gözlemlerini eklemiştir.

Samuel Sullivan. Cox, Orient Sunbeams or From the Porte to the Pyramids by Way of Palestine, G. P. Putnam’s Sons, New York, 1882. ix, [3], 407 s, metin dışında 12 levha, 19.5 x 14 cm, bez cildinde. Samuel S. Cox’un İstanbul, Bursa, Çanakkale, İzmir, Efes, Şam, Yafa, Kudüs, İskenderiye, Kahire ve Bulak’ı kapsayan Ortadoğu seyahatnamesi. Cox, bu kitabında önceki kitabında anlattığı geziye devam etmektedir. Cox, insanları, surları, duvarları ve köprüleri, Müslüman, Hristiyan ve Yahudi dinlerine ait kutsal yerleri, önemli tarihî anıtları ve Boğaz’ı ile tanıttığı İstanbul’un otuz yıl içinde geçirdiği değişiklikleri ve Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasal yapısını da, zengin bir tarih ve arkeoloji birikimi ile harmanlayarak incelemiştir. Baştan sona ilginç gözlemler içeren eserde falcılık, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki çöküş, Yahudiler, Mısır Piramitleri ve Cox’un "dünyanın en ilginç müzesi" olarak nitelediği Bulak Müzesi ilgili olan bölümlerle, Robert Kolej hocalarından Edwin Grosvenor ile ilgili hoş bir anekdot içeren kısım dikkat çekmektedir.

Henry Martyn. Field, the Greek Islands and Turkey After the War, Charles Scribner’s Sons, New York, 1885. 228, [3] s, metin içinde 1 gravür, 1 harita, yazarından ithaf imzalı, 21 x 13.5 cm, bez cildinde. Osmanlı-Rus Savaşı sonrası Türkiye ve Yunan Adaları. 1877 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Türkiye, Ege Adaları ve Ortadoğu ülkelerini tekrar dolaşan Field savaşın getirdiği değişiklikleri de kitabında yansıtmaktadır. Kitapta misyonerlik çalışmalarına, savaş ve savaş sonrası barış anlaşması sürecine, İstanbul’daki Hristiyanların yaşamlarına geniş yer ayrılmıştır.

Henry Martyn. Field, From the Lakes of Killarney to the Golden Horn, Scribner, Armstrong and Company, New York, 1877. 355, [2] s, yazarından ithaf imzalı, 21 x 13.5 cm, bez cildinde. 24 Mayıs 1875 tarihinde İrlanda’dan the City of Berlin isimli gemi ile yola çıkıp 24 Kasım 1875 tarihinde İstanbul’a varan Amerikalı rahip Henry Field birçok kimse gibi bu kentten ilk gördüğü anda etkilenmiş, fakat karaya ayak bastığı anda iç ve dış görünüş arasındaki farkı hemen hissetmiş Galata’nın loş, dar ve pis sokaklarını notlarına eklemiştir. Kentteki misyoner merkezlerinden bahseden Field daha sonra Abdülaziz’in tahttan indirilmesi, Doğu Sorunu ve Balkan’lardaki problemler üzerine görüşlerini yazmıştır. Bu kitap yayınlandığı dönemde çok tutulmuş ve pekçok baskı yapmıştır

Oğlu Ali Haydar Mithad’ın kaleminden Midhat Paşa, Ali Haydar Midhat, Midhat-Pacha. Sa vie - Son Œuvre, Stock, Paris, 1908. xxiii, 263 s, 1 gravür (Midhat Paşa’nın portresi), 22 x 13.5 cm, deri cildinde. Oğlu Ali Haydar Mithad’ın (1872-1947) kaleminden Midhat Paşa.1876 yılında sadrazamlığa atanan Mithat Paşa (1822-1884) yeni anayasa taslağını II. Abdülhamid’e sundu. Ancak II. Abdülhamid "Kanun-ı Cedid" adlı bu taslağı geri çevirdi. Paşa’nın Saray’a karşı tutumundan da rahatsız olduğundan sadrazamlıktan alarak ülkeyi terk etmesini emretti. Yıldız Mahkemesi olarak bilinen yargılamada, Abdülaziz’in ölümüne neden olmaktan suçlu bulundu ve ölüme mahkum edildi. İngiltere’nin müdahalesiyle cezası ömür boyu hapse çevrilip Taif’e gönderildiyse de II. Abdülhamid’in emriyle 8 Mayıs 1884 gecesi öldürüldü. Oğlunun kaleminden Midhat Paşa’yı anlatan eser Abdülaziz ve II. Abdülhamid dönemlerindeki politik durumu yansıtması ve karanlıkta kalmış birtakım olayları aydınlatması bakımından önemlidir.

Gravürlü bir Osmanlı tarihi kitabı - Charles Barthélemy, Histoire de Turquie depuis les temps lEs plus reculés jusqu’a nos jours, Alfred Meme, Tours, MDCCCLXXII [1877]. 416 s, 4 gravür, 22 X 13 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. Charles Barthélemy, İngiltere ve Rusya gibi 19. yüzyıl tarihinde özel bir konumda bulunan ülkelerin tarihlerini yazan döneminin önemli tarihçilerinden biridir. Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük bir devlete karşı ilgisiz kalamayan yazar, kuruluş yıllarından başlayarak Abdülmecid dönemine kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihini knonolojik olaylar örgüsü içinde anlatan bu kitabı kaleme alır. Eserin batı dillerinde yazılmış Osmanlı tarihleri arasında seçkin bir yeri vardır. Türklerin ve Osmanlıların başlangıcı ile başlayan kitap 1855 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğu tarihini ele almaktadır. Osmanlıların Bizans’ın küçük bir komşusu olduğu günlerden büyük bir imparatorluğa dönüşümünü oldukça dikkatli bir biçimde inceleyen Barthelémy kitabında oldukça dikkat çekici gravürlere yer vermiştir. İstanbul’a giren sakalsız Fatih ve Haliç’e karadan indirilen gemileri gösteren gravürler detaylarındaki güzellik ile dikkat çekmektedir.

Hector-Marie Auguste. Sarrou, La Jeune-Turquie et la Révolution, Chez Berger-Levrault, Paris, Nancy, 1912. vii, 268 s, metin içinde 2 harita, 19 x 12 cm, İttihat ve Terakki Partisi’ni yönetime getiren 1908 Devrimi’ni ele alan Sarrou (1874-1968), bu devrimin neden ve sonuçlarını yorumluyor. İstanbul’da Saint-Benoit kolejinde eğitim görmüş, 1904-1914 arasında Osmanlı jandarmasının düzenlenmesinde görevli heyetlere iştirak etmiştir. 1921’de kaymakam rütbesiyle İstanbul Fransız Sefareti askerî ataşeliğine tayin edilmiş, 1925’te miralay olmuştur. Çeşitli madalyaların sahibidir. Tarihimizin önemli dönüm noktaları arasına bulunan 1908 Devrimi’ni anlatan önemli bir kitaptır.

Bir İngiliz mizah ustasının bir aylık İstanbul izlenimleri, Albert Richard Smith, A Month at Constantinople, David Bogue, London, MDCCCLI [1851] (2. baskı). xxi, 314, 24 s, 17.5 x 11 cm, bez cildinde. Albert Smith (1816-1860), roman, deneme, ve tiyatro dallarında birçok eserler vermiş İngiliz yazarı ve mizah ustasıdır. İstanbul’da bir ay geçiren yazar önsözde belirttiği üzere siyasal ya da sosyal içerikli bir gezi kitabı yazmak yerine ilk intibalarını kaleme aldığı bir gözlemler ve anılar günlüğü oluşturmayı tercih etmiştir. Smith, Pera’yı, Topkapı Sarayı’nı, Boğaziçi’ni, Büyükada’yı çok hoş ve eğlendirici bir üslupla yazmıştır. Darphane, Esir Pazarı, Pera Yangınları, Büyükada ve Eğlenceleri, Tarabya ve Belgrad Ormanı, Dervişler, Selâmlık Merasimi gibi bölüm başlıkları yazarın İstanbul’da geçirdiği zamanı dolu dolu geçirdiğine işaret eden ipuçlarını veriyor. İstanbul’dan Mısır’a geçen yazar, kitabın sonuna 55 £ tutan Londra-İstanbul yolculuğunun masraflarının bir dökümünü yapmış ve bu tür gezi yapacaklar için neyin nereden alınacağına, hangi otelde kalınacağına dair aydınlatıcı bilgiler vermiştir. İstanbul’a gelmeden önce Çanakkale’yi gören ve Çanakkale seramiklerinden ayrıntılı biçimde söz eden gezgin Albert Smith kitabında ön yüzü çiçek ve yaprak desenli, burmalı saplı tipik bir 19. yüzyıl sürahisinin ve aynı yüzyılın sırtı kulplu “aquamanil” tarzında bir at biblosunun çizimini verir. Kitapta yol üzerinde ziyaret edilen İzmir için de bir bölüm ayrılmıştır.

Frank A. Ross, C. Luther Fry and Elbridge Sibley, The Near East and American Philanthropy, Columbia University Press, New York, 1929. xii, [1], 308, [1] s, 22.5 x 15 cm, bez cildinde. Ermenistan (Armenia) Arnavutluk, Bulgaristan, Yunanistan, Türkiye, Irak, Filistin ve Suriye’de Amerikan insanî yardım faaliyetleri anlatılıyor.

Osmanlı imparatorluğunun coğrafyası, halk toplulukları, âdet ve gelenekleri ile kaynakları üzerine başvuru kitabı.Warington Wilkinson. Smyth, A Year with the Turks or Sketches of Travel in the European and Asiatic Dominions of the Sultan, John W. Parker and Son, London, MDCCCLIV [1854]. xii, 300 s, 18.5 x 12 cm, sırtı ve köşeleri deri kapakları karton cildinde. Türkiye ve Suriye’de 1842-1843 arasında yaklaşık olarak 1 yıl geçiren İngiliz jeolog Warington Wilkinson Smyth’in (1817-1890) imparatorluğunun coğrafyası, halk toplulukları, âdet ve gelenekleri ile kaynakları üzerine başvuru kitabı.Smyth, seyahatnamesinde gördüklerini, duyduklarını kolay anlaşılır bir dille kaleme dökmektedir. Yayınlandığı dönemde Boston Commonwealth, Buffalo Express, Boston Traveller gibi Amerikan basınında övgü dolu eleştirilen almıştır.

Marguerite Suzanne - Marcelle Tinayre, Notes d’une Voyageuse en Turquie: jours de bataille et de révolution,; choses et gens de province,; premiers jours d’un nouveau règne, la vie au harem, Calmann-Lévy, Paris, tarihsiz (5. baskı). [1], 394, [1] s, 18 x 11 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. Marcelle Tinayre (1870-1948) Fransız yazardır. Jön Türklerin önemli liderlerinden biri olan Ahmed Rıza Bey’in arkadaşıydı. II. Abdülhamid’in baskısından kaçarak soluğu Paris’te alan Jön Türklerle samimi diyaloglar kurmuştur. Jön Türklerin sürgün günleri bitince dostlarını unutmamış, onları görmek için İstanbul’a gelmiştir. İstanbul’da yazmaya başladığı günlüğüne büyük şehirlerde yaşadıklarının dışında Anadolu izlenimlerini de aktarır. Dönemin olaylarını, 31 Mart’ın öncesini ve sonrasını Jön Türk liderleriyle ilişkileri dolayısıyla yakından izleyen yazarın bu eseri, o günlerin siyasî atmosferini, kişilerini ve toplumun günlük yaşamını dile getirir. Yazar, bu kitabında dört konuyu ele alır, "Savaş günleri", "Taşrada Olaylar ve İnsanlar", "Yeni Yönetimin İlk Günleri" ve "Haremde Yaşam". Bu açıdan, dönemin panoramasını bir "yabancı" gözüyle yansıtan önemli bir hatırattır. Marcelle Tinayre, gördüğü ve yaşadığı olaylara hep bir kadın duyarlılığıyla yaklaşır. Ama buna karşın, yine de her zaman objektif kalmayı başarır ve izlenimlerini ustalığıyla aktarır.

Osmanlı döneminde görev yapan patrikler, Sésostris Sidarouss, Les Patriarcats, Des Patriarcats dans l’Empire Ottoman et Spécialement en Égypte, Arthur Rousseau, Paris, 1907. xvi, 535 s, 25 x 16 cm, bez cildinde. Kitapta Osmanlı İmparatorluğunda ve özellikle de Mısır’da bulunan patrikler ile ilgili detaylı bilgilere yer verilmektedir.

Mısır ve İstanbul’da harem hayatı, Emmeline Lott, Harem Life in Egypt and Constantinople, T. B. Peterson & Brothers, Philadelphia, tarihsiz [c 1880]. xxiii, [25-] 357, [1] s, 1 gravür, 19 x 12 cm, bez cildinde. Osmanlı İmparatorluğunda kadının yaşamı, toplumdaki konumu, cinselliği ve özellikle de harem, her çağda batılı yazar ve gezginlerin ilgisini çekmiştir. Ancak bu konuda yazılan kitapların çoğu, hareme ulaşmanın imkansızlığı dolayısıyla hayal ürünü olarak kalmıştır. Osmanlı kadını ve harem üzerine gerçeği yansıtan çok az eser vardır. Emmeline Lott'un eseri bunladan biridir. Emmeline Lott, Mısır Hidivi İsmail Paşa’nın oğluna mürebbiyelik yapmak üzere 1863 yılında Mısır’a gitti. Kitabında İsmail Paşa’nın hareminde geçen yaşantısını gerçekçi bir bakış açısıyla anlatır. Haremi, ağır anahtarlarla açılan çift kilitli kapıların ardındaki “Zevk Mekânları” ve “Kadınların ahlaksızlaştırıldığı gizli kurumlar” olarak tasvir eden Lott, kadınların hiçbir değerinin olmadığını vurgulamış, bulaşıcı hastalıklar, hijyenik olmayan ortam, damak tadına uymayan mutfak kültürü ve harem insanlarının sosyal ilişkilerindeki seviyesizliği ve harem dışındaki dünyadan yalıtılmış olması yüzünden mutsuz olmuştur. Kitabın ilk baskısı Londra’da 1865 yılında yapılmıştır. Lott, Nil nehri üzerindeki gezilerini 2 ciltten oluşan The Grand Pacha’s Cruise on the Nile in the Viceroy of Egypt’s Yacht (London, 1869) başlıklı eserde anlatır. Mısır’daki yaşamının ürünü olan 3. eser olan The Mohaddetyn in the Palace of Gezira. Nights in the Harem (London, 1867) ise bir romandır. ve İstanbul’da haremde yaşamıştır.

Oldukça nadir bir İstanbul seyahatnamesi - James E. P. Boulden, An American Among the Orientals, including an Audience with the Sultan and a Visit to the Interior of a Turkish Harem, Lindsay & Blakiston, Philadelphia, 1855. xxiv, 178, [12] s, 19 x 1 2cm, bez cildinde. 28 bölümden oluşan bu küçük ama şaşırtıcı bir kitap gayet yalın ve hoş bir üslupla yazılmıştır. James E. P. Boulden’in (c. 1826-?) David Porter’in döneminde İstanbul’daki Amerikan delegasyonunun bir resmî memuru olduğu söylenmektedir. Yazar İstanbul’da birkaç ay kalarak sosyal yapısı, günlük yaşantısı, gelenek ve görenekleri ile gözlemleme olanağı bulmuştur. Sultan Abdülmecid’in huzuruna kabul edilen ve Fuat Efendi’nin haremine giren, bu arada bir Türk düğününe katılan yazar İstanbul’un içine ve yakın çevresine dair gözlemlerini bütün ayrıntılarıyla kitabına alarak ekzotik bir şehre gelen bir Amerikalının heyecanını kitabın sayfalarında açığa vurmaktadır. İstanbul’un yangın ve tulumbacılarını, dar ve kirli sokaklarını, hamam âdetlerini, Selamlık merasimini, çeşitli dinlerin mezarlık ve defin âdetlerini, Türklerin misafir ağırlarken gösterdikleri incelikleri, dinî inançların günlük hayattaki yansımalarını, eğlendirici bir dille anlatırken ülkeye girerken pasaport sorulmadığı gibi ilginç gerçekleri de satır aralarında okuyucusuyla paylaşır. Elimizdeki kitap yazarın basılan yegane eseridir.

Moses Payson Parmelee, Life Scenes among the Mountains of Ararat, Mass. Sabbath School Society, Boston, 1868. viii, [9-] 265 s, metin dışında 1 gravür, metin içinde çeşitli gravürler, 17.5 x 11 cm, bez cildinde. Moses Payson Parmelee (1834-1902) Vermont üniversitesinde eğitim gördü. Anadolu’ya 1863’te geldi. Erzurum ve Trabzon’da misyonerlik faaliyetlerinde bulundu.

1901 Deines Bruders Blut, Geschicte aus Armenians Leidenstagen, 213 sayfa (Pages) 15x21 cm

1901 Deines Bruders Blut, Geschicte aus Armenians Leidenstagen, 213 sayfa (Pages) 15x21 cm

Turco-Grecian War and Armenian massacres or the sword of the infidel Turk against the christian

Rosengarten, A Handbook of Architectural Styles, Chatto & Windus, London, 1893. xxii, 509, 32 s, 639 resim, 21 x 13 cm, bez cildinde. Almanca aslından çeviren: W. Collett-Sandars. Antik Dönem Mimarisi, Romanesk Mimari ve Modern Dönem Mimarisi kitabın üç ana bölümünü oluşturmaktadır. Bunların her birinin alt başlıklarında Hint, Mısır, Babil, Fenike, İbrani, Med, Pers, Çin, Yunan, Etrüsk ve Roman mimarileri birinci bölümde; Erken dönem Hristiyanlık mimarisi, Bizans mimarisi, İslam mimarisi, Arap, Fars ve Türk mimarileri, Ortaçağ’da Hristiyan mimarisi bölümleri ikinci bölümde incelenmektedir. 3. bölümde ise Rönesans, Rokoko mimarileri, ağaç mimarisi ve günümüzün mimari anlayışı gibi başlıklar mevcuttur.

Martin S. Briggs, Puritan Architecture and its Future, Lutterworth Press, London, 1946. 91 s, metin dışında 22 levha, metin içinde 21 resim ve plan, 22 x 14 cm, bez cildinde

Pierre Esquie, Traité élémentaire d'architecture comprenant l'étude complète des Cinq Ordres Le tracé des Ombres et les premiers principes de constructions, Ouvrage divisé en 76 planches dessiné et mis en ordre par Pierre Esquié, architecte du gouvernement ancien pensionnaire de l'académie de France à Rome. Gravé par Stramann. Porte-folio à lacets (mauvais état), les 76 planches sont de bonne qualité. (c125) Paris, Ch. Massin & Cie éditeurs, non daté. (vers 1930).In-4°, 76 planches.

John Henry Parker, A Concise Glossary of Terms used in Grecian, Roman, Italian, and Gothic Architecture, James Parker, Oxford and London, 1869 (düzeltilmiş baskı). 323 s, 8 s. kitapçı listesi, metin içinde yüzlerce plan, kroki, çizim, desen vs, 17 x 11 cm, bez cildinde. Gotik mimari terimleri için kaynak kitap.

Talbot Hamlin, Architecture through the Ages

Eugene Robinson, Domestic Architecture, The Macmillan Company, New York, 1919. viii, [1], 378 s, 49 plan, 19.5 x 12.5 cm, bez cildinde. Konut mimarisi ile ilgili bilgiler çeşitli plan ve çizimlerin eşliğinde verilmektedir.

H. Heathcote Statham, A Short Critical History of Architecture, B.T. Batsford, London, [c 1910]. xv + 586 s, 583 figür, 20.5 x 13 cm, bez cildinde.

Arthur Stratton, Elements of Form and Design in Classic Architecture shown in Exterior Motives Colated from Fine Buildings of all Time on one Hundred Plates, B. T. Batsford, London, 1925. 239 s, 100 levha, 30 x 22 cm, bez cildinde. Dahili ve harici mekanlarda çeşitli mimari uygulamalara ai plan örnekleri.

James Ward, Historic Ornament Treatise on Decorative Art and Architectural Ornament, Chapman and Hall, London, 1897 (1. baskı). xx, 409, [3] s, 436 figür, 23 x 14.5 cm, bez cildinde.

WW1 - 1915 Çanakkale ile ilgili 46 sayfa Albüm, Grosserbilder Atlas der Weltkriegs, haliyle, 46 sayfa - 37x30 cm

1938 Adolph Hitler, Mein Kampf, 781 sayfa - 12x19 cm

1932 Les Comitadjis, 250 sayfa, 12x18 cm

1933 Les quatre dames d'Angora (Ankara) - 151 sayfa, 14x20 cm

La Turquie, imzalı - İçinde Ankara, İstanbul, Edirne, Bursa, Antakya, Antalya, fethiye, İzmir, Burdur, Kayseri, Amasya ve Anadolu'nuın bir çok şehrinden bolca görüntü bulunmaktadır, 90 sayfa - 24x28 cm

Mimari - Die Neue Perspective des architecten von Adolf Reine, Stutgart 1941 - 80 sayfa, 23x32 cm

1953 Kapitan Pacha, Jeanne de Recqueville, Illustration de Jean Reschofsky, 190 sayfa - İmzalı, 12x17 cm

1888 İstanbul Matbai Ebuzziya, Hat ve Hattatan, yazar:Habib Efendi, 286s+8 / Osmanlı döneminde yaşamış hattat biyografileri, 17x25 cm

1910 Bericht Internationalen Sozialistes Kongress in Kopanhagen von der Armenischen (Armenian) sozial revolutionaren partei Daschnakzutiun (Türkei-Kaukasus - Persien) Ermeni Taşnak Sosyal devrim partisi Kongre Raporu, çok nadir, 32 sayfa - 13x20 cm

1868 The plays of William Shakespeare in 37 parts, 1920 Armenian Hampikian kaşeli, 77 sayfa - 11x16 cm

1961 Masterpiece in the History of Painting - Robert Maillard, 343 sayfa - 16x23 cm

1927 Rene Marchand, Reveil d'une race dans la turquie de Mustapha Kemal Ataturk, 229 sayfa, 12x19 cm

1938 Mustafa Kemal Ataturk, Foto Magazin, 42 sayfa, 17x24 cm

1969 Gazi Mustafa Kemal Atatürk,'ü anlatan bir kitap, anıları ziyaretleri, Foto Cemal Işıksel, 90 sayfa, Türk Tarih kurumu basımevi tarafından yayınlanmıştır.25x30 cm

1873 İstanbul (Constantinople) kaşeli Rumca ticaret rehberi - Greek Commerciale book, 360 sayfa, 13x19 cm