İstanbul’un tarihi topoğrafyası ile ilgili literatürün en önemlilerinden biri (3 cilt)] Σκαρλάτος Δ. Βυζάντιος,, Η Κωνσταντινούπολις: ή περιγραφή τοπογραφική, αρχαιολογική και ιστορική της περιωνύμου ταύτης μεγαλοπόλεως και των εκατέρωθεν του κόλπου και του Βοσπόρου προαστείων αυτής υπό Σκαρλάτου Δ. του Βυζαντίου συνδρομή φιλοτίμω του ευγενεστάτου άρχοντος Ποστελνίκου Σωτηρίου Καλλιάδου, ω και προσανατέθη, Καλλιάδης, Σωτήριος, Αθήνησιν: Εκ του Τυπογραφείου Ανδρέου Κορομηλά, 1851-1869. [Skarlatos Bizantiu, Konstantinupolis Perigrafi Topografiki Arkeologiki Ke İstoriki, Atina, Estia, 1890-1869]. 3 cilt: [xxii], 616 s, metin dışında [9] gravür levha; [xiv], 556 s, metin dışında [18] gravür levha; [xv], 656 s, metin dışında [18] gravür levha, 26 x 17 cm, sırtları bez kapakları karton ciltlerinde. S. Bizantios (1798-1878) Yunan yazardır. Genç yaşta yeni kurulan Yunan devletinin içişleri bakanlığında görev aldı. Din İşleri ve Eğitim Bakanlığı’nda müsteşarlık görevi yaptı. Daha sonra Yunan kilisesi meclisinde kral temsilciliği görevinde bulundu. 1836’da Yunan kilisesinin muhtariyeti meselesi sırasında Fener Patrikhanesi ile ihtilafa düşülmesi üzerine görevinden istifa etti. 1854’te eğitim müdürlüğüne atandı. Ölümüne kadar sürdürdüğü bu görevi sırasında eğitim alanında önemli reformlar gerçekleştirdi. Bizantios bütün meşgalelerine karşın edebiyatçı olarak çalışmalarına devam etmiştir. Önce eski-yeni Grekçe sözlüğünü, daha sonra ise Grekçe-Fransızca ve Fransızca Grekçe sözlükler yayımlamıştır. Bu eserleri Balkanlar’da büyük ilgi görmüştür. Bizantios’un en önemli eseri Konstantinopolis adlı üç ciltlik kitabıdır. İlk cildi 1852’de, diğer ikisi 1867-1869’da Atina’da yayımlanmıştır. İlk cilt eski İstanbul’un topoğrafyasını ihtiva etmektedir. Son iki cildin 15 yıllık bir gecikme ile yayımlanmasının sebebi İstanbul’da Kırım Savaşı’ndan (1853-1856) oluşan yeni şartlardı. Bu dönemde İstanbul’da savaştan kaynaklanan büyük zararlar olmuş, yangınlar ve yıkımlar sonucu şehrin silueti bozulmuştu. Daha sonra açılan yeni caddeler ve meydanlar şehrin tarihi görüntüsünü ve surların önemli bir bölümünü yok etmiştir. Son iki ciltte bu değişiklikler etraflıca anlatılmakta, böylece şehrin topoğrafyasının eski ve yeni durumu verilmektedir. Yazar aynı zamanda İstanbul sakinlerinin örf ve âdetlerinden etraflıca bahsederek bu tarihi başkentin tam bir görüntüsünü vermeye çalışmıştır. Bizantios bu eseri ile o döneme kadar Bizans tarihi araştırmacılarının çözemediği birçok konuya kendi çapında çözümler getirmiş ve yeni yorumlar yapmıştır. Devrinin yazarları arasında, sadeliği, renkliliği ve doğruluğu ile özel bir yere sahiptir. Yukarıdaki eseri İstanbul'un tarihi, topoğrafyası ve arkeolojisi ile ilgili bilgiler içeren en önemli eseri olup, İstanbul tarihi ile ilgili literatürün temel başlıklarından birini oluşturur. Bu alanda yapılan birçok ciddi araştırmanın temel dipnotu olarak göze çarpan eserde, İstanbul'un Bizans döneminden başlayarak, 19. yüzyıla kadarki tarihi, imparatorlar, padişahlar ve diğer tarihî kişileri, tarihî mahalleleri, folkloru ayrı başlıklar altında bütün ayrıntılarıyla ele alınmıştır. İstanbul hakkındaki en eski yerli araştırmalardan biri olan bu eserin özelliklerinden biri de içinde bulunan gravürleridir.